Mimo że Słowacja jest mała, to praktycznie każdy region ma własne tradycje i zwyczaje. Sprawdźcie ile ze znanych nam tradycji świątecznych, obecnych jest na Słowacji!
Chciałabym napisać, że ze świętami na Słowacji jest prosto, ale każdy region ma wiele swoich własnych tradycji i przesądów, które na dodatek często są urozmaicane tradycjami i zwyczajami z innych regionów. Największe różnice dotyczą oczywiście wigilii, bo pozostałe dni mijają z reguły leniwie na podjadaniu i rozmowach z rodziną. Dlatego postanowiłam ten artykuł podzielić na 4 części, w pierwszej z nich postaram się opisać tradycje, które występują na całej Słowacji, następnie kolejne części podzielę na zwyczaje charakterystyczne dla poszczególnych 3 głównych regionów Słowacji. Miłej lektury.
PS. Ciekawa jestem ile znanych nam Polakom tradycji będziecie w stanie się tutaj dopatrzyć.
Słowacja
Na Słowacji bardzo popularne są jarmarki świąteczne, które odbywają się w każdym, nawet najmniejszym mieście. Targi są świetną okazją do spotkania się ze znajomymi i odreagowania przedświątecznej gorączki.
Przed świętami najwięcej oczywiście jest pieczenia i gotowania, w radiach można usłyszeć piosenki świąteczne, które umilają przygotowania. Wśród przygotowywanych ciast przeważają serniki, makowce, orzechowce, chałki (na Słowacji nazywane Vianočkami [Vianoce - Boże Narodzenie]), bardzo popularnym i ciekawym ciastem jest tzw. szczodrak, na który znajdziecie przepis na blogu. Wśród ciasteczek wygrywają ciastka maślane (często z dżemem), ciasteczka z wdzięczną nazwą - niedźwiedzie łapki i pierniczki.
W każdym domu choinka pojawia się w różnym czasie, jednak pod wpływem niemieckich tradycji pod choinką często można spotkać szopkę. A o tym, kto i kiedy na Słowacji przynosi prezenty, możecie poczytać w osobnym poście.
Na Słowacji podobnie jak w Polsce wieczerza wigilijna zaczyna się od opłatka, jednak Słowacy nie dzielą się opłatkiem, składając sobie życzenia, a jedzą opłatki. Sposób konsumpcji opłatków może być różny, jedni jedzą na słodko z miodem, inni wytrawnie z czosnkiem, niektórzy także jedzą czyste opłatki. Opłatek je się, żeby zapewnić sobie zdrowie przez cały przyszły rok.
Na terenie niemal całej Słowacji można spotkać się z daniem z maku, które zależnie od regionu może nazywać się „makové pupáčky”, „opekance s makom” lub „makové bubáľky”. Danie to jest przygotowywane w bardzo różny sposób, jedni wykorzystują do tego pieczywo
(słodkie jak chałka, bądź normalne typu rožky) i wtedy całe danie mi bardzo przypomina śląskie makówki (w innych regionach Polski
czasem mówi się o makiełkach). Inni z kolei pieką małe kuleczki z
ciasta drożdżowego, często można spotkać się ze zwyczajem wkładania do jednej
kuleczki monety, która ma przynieść szczęśliwemu znalazcy szczęście i
pomyślność przez cały rok. Potem standardowo do kupnego lub zrobionego pieczywa dodaje się mak, ciepłe mleko,
miód itd.
Słowacja zachodnia
Po opłatku zaczyna się tradycyjna kolacja, jako pierwsze danie na stole pojawia się zupa. Na zachodzie jednak nie ma jednej czy dwóch standardowych zup. Spotkać się można z typową dla większości Słowacji kapustnicą w różnych wariacjach: z grzybami, z mięsem, bez mięsa, ze śliwkami albo ze śmietaną. Ale w niektórych domach pojawia się zupa soczewicowa (także na kwaśno), grzybowa (zabielana bądź nie), zupa grochowa (także na słodko) czy zupa rybna (także może być zabielana). Czasem pojawia się zupełnie nietradycyjna zupa z fasoli, grochu i soczewicy.
Drugie danie to przygotowywana na wiele sposobów ryba, często jest to smażony karp, karp na maśle czy smażone filety rybne. Rybę podaje z sałatką z majonezem (w większości przypadków jest to po prostu dobrze nam znana sałatka jarzynowa). Czasem zamiast typowej sałatki jarzynowej pojawia się typowa dla Niemiec ziemniaczano-cebulowa sałatka. Jednak na przykład w Bratysławie często spotkać można podpiekane ziemniaki.
Zwyczaje
- Pod obrus wkłada się łuski karpia lub pieniądze, które mają zapewnić dobrobyt przez cały rok. Z tego powodu także czasem można się spotkać także z portfelem (portfelami) na stole czy chlebem z powpychanymi monetami.
- Podczas kolacji wigilijnej jest zapalona świeca jako symbol świąt. W rodzinach bardziej religijnych wcześniej idzie się do kościoła po światełko betlejemskie.
- Po kolacji należy przekroić jabłko w poprzek, jeśli gniazdo nasienne ma piękny kształt gwiazdy to znaczy, że przyszły rok będzie dla wszystkich dobry i wszyscy będą zdrowi.
- Często można się spotkać z rozkładaniem orzechów w kątach wszystkich pokoi, co ma zapewnić dobrobyt na przyszły rok.
- Ciekawym zwyczajem jest rozłupywanie 4 orzechów, które mają symbolizować pory roku, jeśli wszystkie orzechy będą dobre, to cały rok będzie zdrowy, jeśli jednak natrafi się na spleśniały czy wysuszony orzech oznaczać to ma chorobę w danym okresie roku.
- Po kolacji pod choinkę przy stajence betlejemskiej stawia się tackę, na której przykryte serwetka są pieniądze, na tym stawia się miód, opłatek, chleb, czosnek i rozrzuca się garść pszenicy.
Słowacja środkowa
W okolicy Zwolenia wieczerza wigilijna zaczyna się od opłatka z miodem, następnie każdy dla zdrowia zje ząbek czosnku (czasem z kromką chleba). I potem następuje tradycyjna kolacja: kapustnica z mięsem, kiełbasą i grzybami oraz ryba smażona podawana z sałatką majonezową. Po kolacji podaje się owoce, ciasta i ciasteczka.
Na sąsiadujących z Polską Kysucach zwyczaje są zupełnie inne. Wyczuwalne są wpływy polskie, ponieważ tutaj wigilia jest postna, w związku z tym zamiast kapustnicy z kiełbasą na wigilię jada się kapustnicę z rybami lub zupę grochową ze śliwkami. Potem na stół podawana jest ryba z sałatką majonezową.
Na południu Słowacji, gdzie znowu wyraźne są wpływy węgierskie, po opłatku podaje się gęstą zupę rybną –
halászlé. Głównym daniem w tym regionie jest pieczony pstrąg z podpiekanymi ziemniakami.
Na Orawie kapustnicę przygotowuje się z grzybami, wędzoną rybą, śmietaną i ziemniakami, a całość na wierzchu posypuje się jeszcze podsmażona cebulą. Na wigilijnym stole często pojawia się tutaj zabielana zupa grzybowa z golonką i kiełbasą.
W okolicy Martina na wigilii często podaje się pieczoną gęś lub kaczkę z sałatką ziemniaczaną.
W okolicy Martina na wigilii często podaje się pieczoną gęś lub kaczkę z sałatką ziemniaczaną.
Zwyczaje
- W okolicy Zwolenia ojciec rodziny każdemu członowi rodziny miodem narysuje na czole krzyż. Wieczerza spożywana jest tylko przy świetle świec.
- Na Kysuciach z kolei w wigilię zostawia się zapalone światło we wszystkich pokojach.
- Także na Słowacji środkowej na szczęście rozkroi się jabłko, które potem się dzieli między wszystkimi przy stole.
- Na północy Słowacji często spotykanym zwyczajem jest zdmuchnięcie świeczki, gdy dym będzie wznosił się prosto do góry oznacza to, że dany człowiek będzie przez cały rok zdrowy. Gdy dym wznosi się krzywo jest to oznaka problemów zdrowotnych.
- Pod obrusem trzyma się pieniądze, żeby wszyscy byli bogaci, na stole nie może brakować czosnku, żeby wszyscy byli zdrowi.
- Często spotyka się tutaj ze zwyczajem zostawienia pustego nakrycia dla niespodziewanego gości.
- Starym zwyczajem spotykanym kiedyś bardzo często na orawskiej wsi było siedzenie przy stole boso z jedną nogą na siekierze, co miało odpędzić choroby.
- Nieraz można się spotkać ze zwyczajem wiązania nóg stołu łańcuchem, żeby rodzina trzymała się razem i rozrzucaniem na stole ziarna, żeby rodzina była bogata.
- Na wsi panny po kolacji musiały wymieść popiół z pieca i rozsypać go na dworze. Następnie czekało się na szczekanie psa, bo to z której strony dochodziło szczekanie oznaczało kierunek, w którym panna ma wypatrywać swojego przyszłego męża.
Słowacja wschodnia
W okolicy Nowej Wsi Spiskiej wieczerza z reguły zaczyna się od przemówienia, modlitwy lub podziękowania. Następnie je się opłatki z miodem, potem chleb z solą. W Bardejowie z kolei po opłatku je się chleb z miodem i czosnkiem.
Także w tym regionie często pojawia się kapustnica z kiełbasą i grzybami. Po zupie na stole pojawiają się pierogi z farszem z bryndzy, cebuli i ziemniaków (brzmi podobnie do naszych ruskich, prawda?). Następnie często je się kolejną zupę - grochową, po niej podaje się rybę z sałatką majonezową. Na koniec pojawiają się lokše z makiem (lokše przypominają naleśniki, ale przygotowywane są z ciasta ziemniaczanego).
Oczywiście także i wschód Słowacji jest bardzo zróżnicowany. W okolicy Trebišova do wigilijnej kapustnicy dodaje się przecier pomidorowy i ryż, podaje się ją z tradycyjnym zemplínskym koláčem (czyli ciasta drożdżowego bez żadnych dodatków, czasem w kształcie chałki). W tej części Słowacji także tutaj pojawia się wiele innych zup, jak np.: soczewicowa, fasolowa czy grzybowa. Ryba często nie jest smażona tylko pieczona. Pierogi, które pojawiają się tylko na wschodzie kraju, czasem faszerowane są tylko ziemniakami i podawane są z soczewicą lub fasolą. Na wschodzie w niektórych rodzinach zamiast ryby pojawiają się klasyczne kotlety.
Zwyczaje
- Często spotkać się można z trzymaniem w wigilię ścisłego postu przez cały dzień, mężczyźni od rana chodzą po sąsiadach i znajomych składając im życzenia.
- Także na wschodzie często kolację je się tylko przy świetle świeczek, spotkać się można także ze zwyczajem krojenia jabłka.
- W niektórych rodzinach jest zwyczaj mycia się przed kolacją w wodzie z monetami, żeby wszyscy przez następny rok byli zdrowi i bogaci.
- Pod obrus daje się chleb i pieniądze, żeby wszyscy byli najedzeni i bogaci.
- Na stole znajduje się dodatkowe nakrycie dla tych, którzy nie mogą wziąć udziału w kolacji lub dla zmarłych.
- Dookoła stołu przywiązuje się łańcuchy, żeby rodzina przez cały rok trzymała się razem. A podczas kolacji nie wolno odejść od stołu.
- Także tutaj po kolacji zdmuchuje się świeczkę, ale tylko raz, według tradycji osoba w kierunku, której będzie wznosić się dym do roku umrze.
Mam nadzieję, że pomogłam Wam się dowiedzieć kilku ciekawostek na temat słowackich świąt Bożego Narodzenia. Informacje o innych tradycjach i świętach znajdziecie klikając w poniższy przycisk:
Szukacie słowackiego pomysłu na prezent? Zajrzyjcie do postu z moimi podpowiedziami prezentowymi
Jeśli spodobał Ci się mój wpis, to będzie mi miło, jeśli:
✦ zostawisz tu swój komentarz
✦ polajkujesz mój fanpage
✦ udostępnisz ten wpis swoim znajomym
Podczas pisania tego artykułu korzystałam z następujących źródeł:
Vianočné zvyky na Slovensku. W: babyweb.sk. Artykuł po słowacku dostępny online. Dostęp 19.12.2018
Vianočné zvyky a tradície I. – zapadné Slovensko. W: aktuality.sk. Artykuł po słowacku dostępny online. Dostęp 20.12.2018
Vianočné zvyky a tradície II. – stredné Slovensko. W: aktuality.sk. Artykuł po słowacku dostępny online. Dostęp 20.12.2018
Vianočné zvyky a tradície III. – východné Slovensko. W: aktuality.sk. Artykuł po słowacku dostępny online. Dostęp 20.12.2018
Vianočné zvyky a tradície II. – stredné Slovensko. W: aktuality.sk. Artykuł po słowacku dostępny online. Dostęp 20.12.2018
Vianočné zvyky a tradície III. – východné Slovensko. W: aktuality.sk. Artykuł po słowacku dostępny online. Dostęp 20.12.2018
Beňová, Marcela: Štedrý deň v rôznych kútoch Slovenska. W: rodina.sk. Artykuł po słowacku dostępny online. Dostęp 20.12.2018
Brak komentarzy: